Türkiye’nin Doğal Gaz Krizi: Yaptırımların Gölgesinde Enerji Güvenliği ve Bağımlılık

Giriş

Türkiye, doğal gaz ihtiyacının büyük bir kısmını ithalat yoluyla karşılayan bir ülke olarak, enerji arzında dışa bağımlılığın getirdiği risklerle uzun süredir karşı karşıya. Son dönemde Gazprombank’a yönelik yaptırımlar ve Rusya’ya enerji akışını etkileyebilecek olası ekonomik yaptırımlar, Türkiye’nin enerji güvenliği konusunda ciddi sorunlarla karşılaşabileceğine işaret ediyor. Bu bağlamda, ABD’nin uyguladığı yaptırımların etkileri, Türkiye’nin iç siyasetindeki enerji politikalarının değerlendirilmesi ve dış politika tercihlerinin enerji arz güvenliğine yansımaları kapsamlı bir şekilde ele alınmalıdır.

ABD’nin Gazprombank Yaptırımları ve Etkileri

ABD Hazine Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, Gazprombank ve ona bağlı altı yabancı iştirak, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını finanse etmede kilit bir kanal olarak değerlendirildiği için yaptırım listesine alındı【1】. Daha önce Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve İngiltere tarafından da benzer yaptırımlar uygulanmıştı. ABD, yaptırımların yalnızca Rusya’yı değil, savaşla ilişkili finansal mekanizmaları da hedeflediğini ifade etti. Bu durum, Türkiye gibi Rusya ile enerji ilişkisi bağımlı olan ülkeler için kritik bir risk faktörü oluşturuyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, ABD’nin Gazprom’a yönelik yaptırımlarına dair yaptığı açıklamada, Türkiye’nin bu yaptırımlardan muaf tutulması gerektiğini belirtti. Bayraktar, Türkiye’nin Rusya’dan doğalgaz ithalatı olmaksızın enerji ihtiyacını karşılamasının mümkün olmadığını, aksi takdirde hanelerde ısınma ve sanayi üretiminde ciddi sorunların baş göstereceğini ifade etti【2】.

Türkiye’nin Doğal Gaz Tüketimi ve Yerli Üretim

2024 yılında Türkiye’nin doğal gaz talebinin yaklaşık 55 milyar metreküp olacağı tahmin edilmektedir. Ancak, Türkiye’nin yerli doğal gaz üretimi, toplam tüketimin yalnızca % 1’inden azını karşılamaktadır【3】【4】. Karadeniz’de yapılan büyük doğal gaz keşfiyle 710 milyar metreküplük rezerv iddiası hükümet tarafından sıkça gündeme getirilse de, bu gazın kullanımına yönelik süreç halen tamamlanamamıştır【5】【6】.

Yapılan açıklamalara göre, keşfedilen rezervler doğruysa, bu kaynak Türkiye’nin doğal gaz ihtiyacını ancak 14 yıl boyunca karşılayabilecektir. Ancak, bu hesaplama, doğal gaz talebinin sabit kalacağı varsayımına dayanıyor. Türkiye’nin enerji ihtiyacı artmaya devam ettiği sürece bu rezervin ömrü daha kısa olacaktır. Ayrıca, dört yıldır bu kaynağın üretime geçirilmemiş olması, enerji arz güvenliği açısından ciddi bir eksikliği gözler önüne sermektedir.

Enerji Çeşitliliği ve Türkiye’nin Rusya Bağımlılığı

Türkiye, doğal gaz ihtiyacının % 45’ini Rusya’dan karşılamaktadır. Bu durum, Rusya’ya yönelik yaptırımların Türkiye üzerindeki etkisini daha da artırmaktadır. Alternatif enerji kaynakları geliştirilmediği için enerji arzında herhangi bir kesinti, hem hanelerde ısınma hem de sanayi üretiminde ciddi sıkıntılara neden olabilir.

Türkiye, enerji çeşitliliği sağlama konusunda önemli adımlar atamamış ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırma çabalarında yetersiz kalmıştır. Bu durum, dış politikadaki dalgalanmalara karşı Türkiye’yi daha savunmasız bir hale getirmektedir.

Sonuç ve Değerlendirme

ABD’nin Gazprom’a yönelik yaptırımlarının doğrudan Rusya’yı hedef aldığı belirtilse de, bu yaptırımların Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkeler üzerinde de ağır sonuçlar doğurabileceği açıktır. Türkiye, bu bağlamda enerjide dışa bağımlılığı azaltacak adımları yeterince atmamış, alternatif enerji kaynaklarını etkin bir şekilde geliştirememiştir.

Karadeniz’deki doğal gaz keşifleri iç siyasette büyük bir başarı olarak sunulmuş olsa da, bu kaynakların üretime geçişindeki yavaşlık ve rezervin uzun vadeli sürdürülebilirliği konusundaki belirsizlikler, Türkiye’nin enerji güvenliği politikasındaki eksiklikleri ortaya koymaktadır.

Yaklaşan kış aylarında doğalgaz arzında yaşanabilecek herhangi bir kesinti, hem ekonomik hem de sosyal açıdan ağır sonuçlar doğurabilir. Bu durum, hükümetin enerji politikalarında konjonktürel risklere karşı daha hazırlıklı olması gerektiğini ve enerji arz güvenliğini sağlamada stratejik planlamanın önemini bir kez daha göstermektedir.

Kaynakça:

“ABD’den Gazprombank’a Yaptırım.” Anadolu Ajansı. 21 Kasım 2024. Kaynak linki
“Bakan Bayraktar’dan Gazprom’a Yaptırım Değerlendirmesi: Muafiyet İstiyoruz.” Hürriyet. 26 Kasım 2024. Kaynak linki
“Türkiye’nin Doğal Gaz Talebi.” Anadolu Ajansı. 17 Aralık 2023. Kaynak linki
“Türkiye’de Üretilen Doğal Gaz Miktarının Tüketimin %1’inden Azını Karşıladığı İddiası.” Teyit.org. Kaynak linki
Cumhurbaşkanı Erdoğan. “Karadeniz’deki Gaz Rezervimiz 710 Milyar Metreküpe Ulaştı.” iletisim.gov.tr. Kaynak linki
Cumhurbaşkanı Erdoğan. “Türkiye Tarihinin En Büyük Doğal Gaz Keşfini Karadeniz’de Gerçekleştirdi.” iletisim.gov.tr. Kaynak linki