Tarih Tekerrürden İbaret mi? Totaliter Rejimlerin Sürekliliği Üzerine Bir Değerlendirme
Tarih boyunca sıkça duyduğumuz “Tarih tekerrürden ibarettir” sözü, geçmişin olaylarının belirli bir düzen veya döngü içinde yeniden yaşanabileceğine olan inancı ifade eder. Bu bakış açısı, özellikle siyasi rejimlerin ve liderlik anlayışlarının sürekliliği konusunda dikkate değerdir. Geçtiğimiz yüzyıl, birçok totaliter rejimin yükselişine ve düşüşüne tanıklık etmiştir. Peki, bu rejimler ve liderlerin iktidarda kalma süreleri, gelecekte benzer yönetimlerin ömrünü tahmin etmemize olanak sağlar mı?
Son yüzyıldaki totaliter liderlerin ve rejimlerin iktidar sürelerini incelediğimizde, bu liderlerin ortalama olarak 23,68 yıl boyunca iktidarda kaldığını görüyoruz. Bu veri, bir totaliter rejimin veya liderin ömrünü anlamak için önemli bir referans noktasıdır. Şüphesiz, bu süre bazı rejimler için çok daha uzun, bazıları içinse oldukça kısa olmuştur. Örneğin, Kuzey Kore’de Kim ailesi nesiller boyunca iktidarda kalırken, bazı rejimler birkaç yıl içinde sona ermiştir.
Bu ortalama, günümüzdeki totaliter rejimler ve liderler için de bir öngörü oluşturabilir mi? Örneğin, Vladimir Putin, Beşşar Esad veya Nicolás Maduro gibi liderlerin şu ana kadar iktidarda geçirdikleri süreleri göz önüne alırsak, bu liderliklerin ömrü hakkında bir tahminde bulunmak mümkün mü?
Tarih, belirli bir döngüyle tekrarlanıyor gibi görünse de, günümüz şartlarının farklı dinamikler barındırdığı da unutulmamalıdır. Ancak geçmişten ders almak ve bu verilere dayanarak geleceği analiz etmek, siyasi ve tarihsel bir öngörüde bulunmanın temelini oluşturabilir. Şimdi, bu ortalamadan hareketle, günümüzdeki totaliter liderlerin ve rejimlerin ne kadar daha iktidarda kalabileceğini tartışabiliriz. Bu süreçte, tarih gerçekten tekerrür mü edecek, yoksa yeni bir siyasi düzen mi şekillenecek? Bu sorular, geleceğin siyasi yapısını anlamak için önemli bir başlangıç noktasıdır.
Totaliter Rejim ya da Liderlerin İktidar Ömürleri
Totaliter rejimler, devletin toplum üzerindeki kontrolünü en üst düzeye çıkararak bireysel özgürlükleri kısıtlayan ve genellikle tek bir liderin mutlak otoritesine dayanan yönetim biçimleridir. Bu tür rejimlerde, liderler uzun süreler boyunca iktidarda kalmış ve ülkelerinin siyasi, ekonomik ve sosyal yapıları üzerinde derin etkiler bırakmışlardır. Aşağıda, belirttiğiniz ve ek olarak önemli gördüğümüz bazı totaliter liderler ve rejimlerin iktidar dönemleri ile toplam süreleri detaylandırılmıştır:
1. İtalya
- Benito Mussolini: 1922 yılında İtalya Krallığı’nda başbakan olarak iktidara gelmiş ve 1943 yılında görevden alınana kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 21 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
2. Almanya
- Adolf Hitler: 1933 yılında Almanya’da şansölye olarak iktidara gelmiş ve 1945 yılında intihar edene kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 12 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
3. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)
- Josef Stalin: 1924 yılında Vladimir Lenin’in ölümünden sonra iktidara gelmiş ve 1953’teki ölümüne kadar liderlik yapmıştır. Toplamda 29 yıl boyunca SSCB’yi yönetmiştir.
4. Rusya Federasyonu
- Vladimir Putin: 2000 yılında devlet başkanı olarak göreve başlamış, 2008-2012 yılları arasında başbakanlık yapmış ve 2012’den itibaren yeniden devlet başkanı olmuştur. 2024 yılı itibarıyla toplamda yaklaşık 20 yıl devlet başkanlığı, 4 yıl başbakanlık olmak üzere 24 yıl boyunca ülkenin en üst düzey yönetiminde bulunmuştur.
5. Libya
- Muammer Kaddafi: 1969 yılında gerçekleştirdiği darbeyle iktidara gelmiş ve 2011’deki ölümüne kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 42 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
6. Suriye
- Hafız Esad: 1971 yılında devlet başkanı olmuş ve 2000 yılındaki ölümüne kadar görevde kalmıştır. Toplamda 29 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
- Beşşar Esad: 2000 yılında babasının ölümünden sonra devlet başkanı olmuş ve 2024 yılı itibarıyla hâlâ görevini sürdürmektedir. Toplamda 24 yıl boyunca iktidardadır.
7. Kuzey Kore
- Kim İl-sung: 1948 yılında Kuzey Kore’nin kuruluşundan itibaren 1994’teki ölümüne kadar ülkenin lideri olmuştur. Toplamda 46 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
- Kim Jong-il: 1994 yılında babasının ölümünden sonra iktidara gelmiş ve 2011’deki ölümüne kadar liderlik yapmıştır. Toplamda 17 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
- Kim Jong-un: 2011 yılında babasının ölümünden sonra iktidara gelmiş ve 2024 yılı itibarıyla hâlâ liderlik yapmaktadır. Toplamda 13 yıl boyunca iktidardadır.
8. Irak
- Saddam Hüseyin: 1979 yılında devlet başkanı olmuş ve 2003 yılında devrilene kadar görevde kalmıştır. Toplamda 24 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
9. Mısır
- Enver Sedat: 1970 yılında devlet başkanı olmuş ve 1981 yılında suikast sonucu öldürülene kadar görevde kalmıştır. Toplamda 11 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
10. Venezuela
- Nicolás Maduro: 2013 yılında Hugo Chávez’in ölümünden sonra devlet başkanı olmuş ve 2024 yılı itibarıyla hâlâ görevini sürdürmektedir. Toplamda 11 yıl boyunca iktidardadır.
11. Azerbaycan
- İlham Aliyev: 2003 yılında babası Haydar Aliyev’in ölümünden sonra devlet başkanı olmuş ve 2024 yılı itibarıyla hâlâ görevini sürdürmektedir. Toplamda 21 yıl boyunca iktidardadır.
12. Zimbabve
- Robert Mugabe: 1980 yılında başbakan olarak göreve başlamış, 1987 yılında devlet başkanı olmuş ve 2017 yılında istifa edene kadar görevde kalmıştır. Toplamda 37 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
13. Küba
- Fidel Castro: 1959 yılında iktidara gelmiş ve 2008 yılında sağlık sorunları nedeniyle görevini kardeşi Raúl Castro’ya devredene kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 49 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
14. Çin
- Mao Zedong: 1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren 1976’daki ölümüne kadar ülkenin lideri olmuştur. Toplamda 27 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
15. Afrika’daki Totaliter Rejimler
- Uganda – İdi Amin: 1971 yılında gerçekleştirdiği darbeyle iktidara gelmiş ve 1979 yılında devrilene kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 8 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
- Francisco Macías Nguema (Ekvator Ginesi): 1968 yılında ülkenin ilk devlet başkanı olarak göreve gelmiş ve 1979 yılında kuzeni Teodoro Obiang Nguema Mbasogo tarafından bir darbeyle devrilene kadar görevde kalmıştır. Toplamda 11 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
- Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (Ekvator Ginesi): 1979 yılında darbe ile iktidarı ele geçirmiş ve 2024 yılı itibarıyla hâlâ devlet başkanı olarak görevini sürdürmektedir. Bu, 45 yıllık bir iktidar dönemine denk gelmektedir.
- Zaire (Şimdiki Demokratik Kongo Cumhuriyeti) – Mobutu Sese Seko: 1965 yılında bir darbeyle iktidara gelmiş ve 1997 yılına kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 32 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
- Eritre – Isaias Afewerki: 1993 yılında Eritre’nin bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkenin ilk devlet başkanı olmuş ve 2024 itibarıyla hâlâ görevde bulunmaktadır. Toplamda 31 yıldır iktidardadır.
- Ruanda – Juvénal Habyarimana: 1973 yılında darbe ile iktidara gelmiş ve 1994 yılında bir suikast sonucu öldürülene kadar görevde kalmıştır. Toplamda 21 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
16. Şili – Augusto Pinochet
- 1973 yılında darbeyle iktidarı ele geçirmiş ve 1990 yılına kadar ülkeyi yönetmiştir. Toplamda 17 yıl boyunca iktidarda kalmıştır.
17. Polonya – Wojciech Jaruzelski
- 1981 yılında askeri darbe ile iktidarı ele almış ve 1989 yılına kadar Polonya’yı sıkıyönetimle yönetmiştir. Toplamda 8 yıl boyunca etkili bir liderlik yapmıştır.
18. Romanya – Nicolae Ceaușescu
- 1965 yılında devlet başkanı olmuş ve 1989 yılında devrilip idam edilene kadar iktidarda kalmıştır. Toplamda 24 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
19. Haiti – François Duvalier (Papa Doc)
- 1957 yılında iktidara gelmiş ve 1971’deki ölümüne kadar görevde kalmıştır. Toplamda 14 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir. Ölümünden sonra oğlu Jean-Claude Duvalier (Bébé Doc) iktidara geçmiştir.
- Jean-Claude Duvalier (Bébé Doc): 1971 yılında iktidara gelmiş ve 1986 yılına kadar görevde kalmıştır. Toplamda 15 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
Genel Değerlendirme
Son yüzyılda dünya genelinde totaliter rejimler ve liderler, siyasi sistemler üzerinde kalıcı etkiler bırakmıştır. İktidar süreleri uzun olan bu liderler, genellikle tek parti yönetimi, sansür, muhaliflere baskı ve insan hakları ihlalleriyle tanınmıştır. Afrika, Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarında farklı ideolojik gerekçelerle ortaya çıkan bu rejimler, toplumların siyasi, ekonomik ve sosyal yapısını derinden etkilemiştir.
Listedeki tüm totaliter lider ve rejimlerin toplam iktidar yılları 663 yıldır. Bu liderlerin iktidarda kalma sürelerinin ortalaması ise yaklaşık 23.68 yıldır.
Tarih Tekerrürden İbaret mi? Totaliter Rejimlerin Sürekliliği Üzerine Bir Değerlendirme
Tarih boyunca sıkça duyduğumuz “Tarih tekerrürden ibarettir” sözü, geçmişin olaylarının belirli bir düzen veya döngü içinde yeniden yaşanabileceğine olan inancı ifade eder. Bu bakış açısı, özellikle siyasi rejimlerin ve liderlik anlayışlarının sürekliliği konusunda dikkate değerdir. Geçtiğimiz yüzyıl, birçok totaliter rejimin yükselişine ve düşüşüne tanıklık etmiştir. Peki, bu rejimler ve liderlerin iktidarda kalma süreleri, gelecekte benzer yönetimlerin ömrünü tahmin etmemize olanak sağlar mı?
Son yüzyıldaki totaliter liderlerin ve rejimlerin iktidar sürelerini incelediğimizde, bu liderlerin ortalama olarak 23,68 yıl boyunca iktidarda kaldığını görüyoruz. Bu veri, bir totaliter rejimin veya liderin ömrünü anlamak için önemli bir referans noktasıdır. Şüphesiz, bu süre bazı rejimler için çok daha uzun, bazıları içinse oldukça kısa olmuştur. Örneğin, Kuzey Kore’de Kim ailesi nesiller boyunca iktidarda kalırken, bazı rejimler birkaç yıl içinde sona ermiştir.
Bu ortalama, günümüzdeki totaliter rejimler ve liderler için de bir öngörü oluşturabilir mi? Örneğin, Vladimir Putin, Beşşar Esad veya Nicolás Maduro gibi liderlerin şu ana kadar iktidarda geçirdikleri süreleri göz önüne alırsak, bu liderliklerin ömrü hakkında bir tahminde bulunmak mümkün mü?
Son olarak, günümüzde hayatta olan totaliter liderlerin veya hâlâ devam eden rejimlerin bu ortalamaya ne derece uyduğunu incelemek önemlidir. Bazı liderler bu süreyi aşmışken, bazıları henüz bu ortalamaya yaklaşmamıştır. Bu durum, “Tarih tekerrürden ibaret midir?” sorusuna yeni bir bakış açısı kazandırmaktadır. Geçmişin istatistiklerinden hareketle geleceği tahmin etmek her ne kadar değerli olsa da, günümüzün dinamiklerini de göz önünde bulundurmak gereklidir. Bu nedenle, mevcut rejimlerin bu verilerle ne kadar uyumlu olduğunu incelemek, tarihin döngüselliği hakkında bize daha net bir perspektif sunacaktır.
Sonuç
Sizin de sona ermesini sabırla beklediğiniz totaliter bir rejim ya da lider varsa iktidarda bulunduğu süreyi hesaplayıp eğer iktidarı 24 yıla yaklaşmışsa iktidarının sonlarına yaklaştığını anlayabilirsiniz.
© 2024, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
