Tarihin Sonu ve Son Adam – Francis Fukuyama

Francis Fukuyama’nın Tarihin Sonu ve Son İnsan adlı makalesi (The End of History and the Last Man), 1989 yılında The National Interest dergisinde yayınlanmış bir yazıdır. Bu makale, Soğuk Savaş’ın sona erdiği dönemde yazılmış ve büyük ilgi görmüştür. Makalede, Fukuyama, liberal demokrasinin zaferini ve insanlık tarihindeki ideolojik gelişiminin sona erdiğini öne sürmüştür.

Makalenin ana tezi, tarihsel gelişmenin sona erdiği ve liberal demokrasinin insan toplumlarının nihai noktası olduğu yönündedir. Fukuyama’ya göre, ideolojik rekabetin sona ermesiyle birlikte insanlar artık en ideal toplumsal düzeni bulmuşlardır. Bu noktada, ideolojik çatışmaların ve büyük tarihî çekişmelerin sona erdiği bir döneme girilmiştir. Fukuyama, insanların artık daha fazla gelişme yaşamayacağını ve liberal demokrasinin sürekli olarak varlığını sürdüreceğini iddia eder.

Ancak, makale çeşitli eleştirilere maruz kalmıştır. Birçok eleştirmen, tarihin sonunun gelip gelmediği konusunda şüphe duymuş ve insan toplumlarının karmaşıklığının ve değişkenliğinin bu tür kesin sonuçlar çıkarmayı zorlaştırdığını savunmuştur. Ayrıca, Fukuyama’nın tespitlerinin Soğuk Savaş sonrası dönemi ve küresel olayları yeterince dikkate almadığı da eleştirilen noktalardan biridir.

Makalenin analizi, bu tezin geniş bir tartışmaya yol açtığını ve hem destekleyen hem de eleştiren görüşlerin olduğunu gösteriyor. Makale, tarihsel determinizmin sınırlamalarını ve toplumsal gelişmenin karmaşıklığını ele alarak dikkate değer bir yerde duruyor. Eleştiriler, tarihsel ve sosyal gerçeklerin tek bir çerçeveye sıkıştırılmasının zorluklarını ortaya koyuyor.

“Tarihin Sonu ve Son İnsan” makalesi hem eleştirilen hem de kabul edilen birçok noktaya sahiptir. İşte bu makaleyle ilgili yaygın eleştirilen ve kabul edilen noktaların bazıları:

Eleştirilen Noktalar

1. Determinizmin Basitliği: Makalede sunulan tez, tarihin sonunun geldiği ve liberal demokrasinin zaferinin kesin olduğu fikrini savunur. Bu aşırı basit determinizm, insan toplumlarının karmaşıklığını ve değişkenliğini yeterince yansıtamaz.
2. Olayların Eksik Dikkate Alınması: Eleştirmenler, makalenin Soğuk Savaş sonrası dönemi ve küresel olayları yeterince dikkate almadığını öne sürerler. Bu, makalenin tezinin evrensel geçerliliğini sorgulayabilir.
3. Toplumsal Çeşitliliği İhmal: Makale, tüm toplumların liberal demokrasiye evrileceği önermesini içerir. Ancak gerçekte toplumlar farklı yollar izler ve bu tez, toplumsal çeşitliliği ihmal edebilir.

Kabul Edilen Noktalar

1. Tarihsel Dönüm Noktası: Makale, Soğuk Savaş’ın sona erdiği dönemi ele alarak tarihsel bir dönüm noktasını analiz eder. Bu, makalenin dönemin önemini vurgulamasını kabul edilen bir nokta olarak sayılabilir.
2. Demokrasinin Değeri: Makale, liberal demokrasinin önemini vurgular. Bu görüş, demokrasinin değerini ve evrensel geçerliliğini kabul eden bir noktadır.
3. Düşünce Provokasyonu: Makale, tartışmalı bir tez sunar ve bu da okuyucuların farklı görüşleri düşünmelerine ve eleştirel düşünmeye teşvik eder. Bu, makalenin düşünce provokasyonu sağlamasını kabul edilen bir nokta olarak sayılabilir.

Makalenin eleştirilen ve kabul edilen noktaları, genellikle determinizm, olayların dikkate alınması ve toplumsal çeşitlilik gibi konuları içerir. Bununla birlikte, makalenin tarihsel dönem, demokrasinin değeri ve düşünce provokasyonu gibi yönleri de kabul edilen noktalardır.

© 2023, Bedri Yılmaz.

BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International