Türkiye Yüzyılı: Dini Kurumlara ya da Din ile İlgili Kişilere Güven Kalmadı

Türkiye’de Dini Kurumlara ya da Din ile İlgili Kişilere Güven Hiç Kalmadı: Peki Sorumlu Kim?

Türkiye’de Din Görevlilerine ve Dindarlara Güvenin Azalması: 30 Yıllık Değişimin Analizi

Giriş

Türkiye, dinin toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olduğu, dini kurum ve figürlerin toplumsal güven açısından uzun süre üst sıralarda yer aldığı bir geçmişe sahiptir. Ancak 29 Mart 2019 tarihinde MAK Araştırma Başkanı Mehmet Ali Kulat’ın açıklamaları ve bu açıklamaya dayanan anket sonuçları, bu algının ciddi şekilde değiştiğini göstermektedir. Bu yazıda, 30 yıl önce ve bugün yapılan benzer bir anketin sonuçları üzerinden Türkiye’de dini otoritelere ve din görevlilerine duyulan güvenin nasıl azaldığı ele alınacaktır.

30 Yıl Önce: Din Görevlilerine Güven

30 yıl önce yapılan bir ankette, “Aniden bir yere gitmek durumunda kalırsanız, çocuğunuzu hangi meslek grubundan birine emanet edersiniz?” sorusu sorulmuş ve yanıtların çoğunluğunda din görevlileri (imam, müezzin, Kur’an kursu hocaları) ilk sırada yer almıştır. Bu durum, din adamlarının toplumun ahlaki değerlerini temsil ettiği, dürüstlük ve güvenilirlik gibi niteliklerle ilişkilendirildiği bir dönemi yansıtmaktadır.

Dönemin sosyokültürel yapısı, dinin toplumsal birleştirici bir unsur olarak algılandığı bir ortam yaratmıştı. Dindarlık, yalnızca bireysel bir tercih değil, aynı zamanda kamusal bir değer olarak da öne çıkıyordu. Din adamları, toplumsal statü ve güvenilirlik açısından önemli bir yerde duruyordu.

Bugün: Din Görevlilerinin Güven Kaybı

MAK Araştırma’nın 2019 yılında tekrarladığı ankette, din görevlilerinin ilk 10 meslek grubu arasında dahi yer almadığı görülmüştür. Bu çarpıcı değişim, din adamlarına ve dini otoritelere yönelik güvenin büyük ölçüde azaldığını göstermektedir. Mehmet Ali Kulat, bu durumu “Toplumda dine ve dindara güveni minimize ettik” şeklinde ifade ederek, Türkiye’de dini kurumlara yönelik bir güven erozyonuna işaret etmiştir.

Aynı anket yıllar önce Özal döneminde de tek soru şeklinde sorulmuş:
Soru şöyle: Aniden bir yere gidecek olursanız çocuğunuzu kime emanet edersiniz?

Seçneklerde ise meslek grupları var!

Özal döneminde verilen cevap: “Din Adamı’na teslim ederim”

Günümüzdeki cevap ise videoda❗️ pic.twitter.com/soWjDBoeOI
— Mustafa Şükrüoğlu (@m_sukruoglu) April 10, 2019

Güven Erozyonunun Nedenleri

Din görevlilerine duyulan güvenin azalmasının ardında birçok sosyolojik, kültürel ve politik etken bulunmaktadır:

Dini Sembolizmin Siyasi Araç Haline Gelmesi
Son yıllarda dindarlık, yalnızca bireysel bir yaşam biçimi olmaktan çıkarak siyasi tartışmaların merkezine oturmuştur. İktidarın din üzerinden siyaset yapması, dini değerlere duyulan güveni zedelemiştir.
Dini Kurumlarda Skandallar ve Yolsuzluk İddiaları
Bazı din görevlileri veya dini kurumlarla ilgili ortaya çıkan skandallar ve yolsuzluk iddiaları, toplumda bu kurumların itibarını zedelemiştir.
Genç Nüfusun Sekülerleşmesi
Türkiye’de genç nüfusun dini değerlere daha eleştirel yaklaştığı ve sekülerleşme eğiliminin arttığı gözlemlenmektedir. Bu durum, din görevlilerine yönelik güvenin azalmasında etkili olmuştur.
Eğitim ve Bilinçlenme
Eğitimin yaygınlaşması ve bilincin artmasıyla birlikte, insanlar din görevlilerinin yalnızca geleneksel rolünü sorgulamakta ve daha yüksek etik standartlar beklemektedir.

Anketin Sosyolojik Yansımaları

Bu değişim, Türkiye’de toplumsal güvenin nasıl şekillendiğini ve dindarlığın toplumsal algısını anlamak açısından önemli ipuçları sunmaktadır. 30 yıl önce “dindarlık” bir güven sembolü iken, bugün bu sembolizm büyük ölçüde aşınmıştır. Toplumda dinin etkisinin azalması, bireylerin dini figürlerden uzaklaşması ve daha seküler değerlere yönelmesiyle paralellik göstermektedir.

Sonuç

Türkiye’de din görevlilerine ve dindarlara yönelik güvenin azalması, yalnızca dini bir mesele olmaktan öte, toplumsal dönüşümün, siyasi süreçlerin ve kültürel değişimlerin bir yansımasıdır. Bu değişim, toplumun gelecekteki sosyokültürel yapısını ve bireylerin güven algısını yeniden şekillendirecektir. MAK Araştırma’nın verileri, bu dönüşümün bir göstergesi olarak dikkate alınmalı ve toplumun farklı kesimleri arasında güveni yeniden inşa etmek için bir fırsat olarak değerlendirilmelidir.