Kur’an-ı Kerim’de kandil diye bir şey yok. Kandiller dini geceler değildir. İhsan Eliaçık
Kur’an-ı Kerim’de kandil diye bir şey yok. Kandiller dini geceler değildir. Halkların kültürel ve manevi geceleridir. Dini gece dediğiniz zaman bunun dindeki yerini göstermeniz gerekir. Kur’an-ı Kerim’de kandil kutlamasına dair herhangi bir ayet olmadığı gibi Peygamber’in kendisi, Peygamber’in arkadaşları son sahabe ölene kadar, Peygamber’in arkadaşlarının son sahabesi 100 yıl sonra ölmüştür peygamberden. İlk 100 yıl içerisinde kandil gecesi kutlayan herhangi bir sahabe Peygamber’in arkadaşı da yoktur. Peygamber’in kendisi de hiçbir kandil gecesi kutlamamıştır.
Bunlar daha sonraki imparatorluk yıllarında padişahlar tarafından, saraylar tarafından üretilmiş halkı mabetlerde toplayıp onlara vaazü nasihat verme amacıyla halkın bu yönde gösterdiği manevi ihtiyaçlarını giderme amacıyla oluşturulmuş, icat edilmiş üçüncü Selim zamanında, Sarı Selim diye bilinen İstanbul’daki selatin camilerinin bir çoğuna yani büyük sultanların yaptırdığı camilerin bir çoğuna mumlar yakılmış. Kandiller yakılmış o gecede. Ondan dolayı kandil gecesi denmeye başlamış.
Peki bu mumlar niye yakılmış? Bunlar da Hıristiyanların Hazreti İsa’yla ilgili ve Azizler ile ilgili yapmış oldukları geceler mumlu, tütsülü, kandilli olduğu için ve bayağı da bir görkemli geçtiği için bizim Müslümanlar da bizim peygamberimizin, onların peygamberinden arda kalır ne yanı var, biz de böyle geceler yapmıyoruz diyerek mevlid icat etmişler. Mevlid, peygamberin doğumuyla ilgili bir şiirin böyle Kur’an-ı Kerim okur gibi okunması ve mesela seronomiler cami içinde icra edilmesine dönüşmüş.
Altını çizelim. Mevlid kutsal bir metin değildir, insan eliyle yazılmıştır. Dolayısıyla, şiirdir. İki, kandil üçüncü Selim zamanında getirilmiştir.
Soru şu, İslam aleminde kandil kutlayan başka bir ülke var mıdır? Bu ortak bir kutlama biçimi midir?
Hayır değildir, daha çok Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihsel ve kültürel ve siyasal olarak egemenlik kurduğu yerlerde biraz yaygındır. Mesela Balkanlarda, Bosna Ersek’te, Irak, Suriye’nin eski yerlerinde Osmanlı İmparatorluğu da İslam dünyasına bir ara hakim olmuştu. Dolayısıyla, bu Osmanlı kültüründen gelen bir şeydir. Mesela Farslar ve Araplar bu kandilleri fazla bilmezler. Oralarda çok yaygın değildir. Hatta hemen hemen hiç yoktur diyebiliriz. Dolayısıyla bu kandil tarihsel ve kültürel bir olaydır. Dini bir mükellefiyet değildir. Yani bu ne demek? Şimdi fıkıh diliyle konuştum. Dini bir mükellefiyet değildir. Yani Allah’ın emri değildir, Kuran’da geçmez.
© 2025, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
