Türk halkları, tarih boyunca geniş bir coğrafyada yaşayan ve ortak bir dil, kültür ve tarihe sahip olan bir topluluktur. Bu makalemde, tüm dünyada yaşayan Türk halkları hakkında genel bir bakış sunacak ve kültürel, tarihi ve demografik açılardan inceleyeceğim.
Tarih
Türk halkları, Orta Asya’da Hun İmparatorluğu, Göktürk Kağanlığı, Uygur Kağanlığı, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklu İmparatorluğu, Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük imparatorluklar kurmuştur. Bu imparatorluklar, dünya tarihinde önemli bir rol oynamıştır.
11. yüzyılda, Oğuz Türkleri Türkmenistan, Azerbaycan, İran, Irak ve Suriye bölgelerinde yerleşim yeri edindiler. İpek Yolu’nun ticaret yolları üzerinde yer aldıkları için ticarette önemli bir role sahiptiler. Selçuklu İmparatorluğu, Oğuz Türklerinin İran ve Anadolu’ya yayılmasıyla kuruldu. İran’daki Oğuz Türkleri, Safeviler tarafından bastırıldı ve bu nedenle Osmanlı İmparatorluğu’na göç etmek zorunda kaldılar.
Türkler, Orta Asya’dan Balkanlar’a kadar uzanan geniş bir coğrafyada yaşadılar ve bu nedenle değişen koşullar altında farklı kültürel, tarihi ve dini etkiler altında kaldılar. Bu etkileşimler, Türk halklarının tarihini ve kültürünü şekillendirdi.
Tarihte yaşamış ancak şu anda var olmayan bazı Türk toplulukları şunlardır:
- Göktürkler: Orta Asya’da 6. yüzyılda kurulan Göktürk İmparatorluğu, Türk tarihinin en önemli imparatorluklarından biriydi. 8. yüzyılın sonlarına doğru parçalanmış ve sonrasında diğer Türk devletleri tarafından fethedilmiştir.
- Hunlar: Hunlar, Orta Asya’da 3. yüzyıldan 6. yüzyıla kadar hüküm sürmüş bir Türk topluluğudur. Hun İmparatorluğu, Asya ve Avrupa arasında önemli bir köprü görevi görmüştür. Ancak sonrasında parçalanmış ve diğer Türk devletleri tarafından fethedilmiştir.
- Selçuklu Türkleri: Selçuklu Türkleri, 11. yüzyılda Orta Asya’dan Anadolu’ya göç etmiş bir Türk topluluğudur. 13. yüzyılda Moğol istilası sonrasında yıkılmışlardır.
- Altın Orda: Altın Orda Hanlığı, 13. yüzyılda Orta Asya’da kurulmuş bir Türk hanlığıdır. 15. yüzyılın başlarında yıkılmıştır.
- Karahanlılar: Karahanlılar, 9. yüzyılda Orta Asya’da kurulmuş bir Türk hanlığıdır. 12. yüzyılda Moğol istilası sonrasında yıkılmışlardır.
- Timurlular: Timurlular, Orta Asya’da 14. yüzyılda kurulmuş bir Türk hanlığıdır. 15. yüzyılın başlarında yıkılmıştır.
- Cengiz Han ve Moğollar: Cengiz Han ve Moğollar, Orta Asya’da kurulmuş bir Türk hanlığıdır. 12. yüzyıldan itibaren Asya, Avrupa ve Ortadoğu’ya yayılmışlardır. 14. yüzyılda yıkılmışlardır.
Bu listede yer alan Türk toplulukları, tarihte önemli bir rol oynamışlardır ve Türk tarihindeki kültürel, sosyal ve siyasi gelişmelere katkı sağlamışlardır.
Günümüzde dünya genelinde yaşayan Türk topluluklarına ilişkin liste, coğrafik yerleşim ve nüfus bilgileri ise şu şekildedir:
- Türkiye: Türkiye, Türk nüfusunun en yoğun olduğu ülkelerden biridir. Yaklaşık 83 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir.
- Azerbaycan: Azerbaycan, Kafkasya bölgesinde yer alan bir ülkedir ve Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkelerden biridir. Yaklaşık 10 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir.
- Kırgızistan: Kırgızistan, Orta Asya bölgesinde yer alan bir ülkedir ve Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkelerden biridir. Yaklaşık 6 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir.
- Kazakistan: Kazakistan, Orta Asya bölgesinde yer alan bir ülkedir ve Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkelerden biridir. Yaklaşık 19 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir.
- Özbekistan: Özbekistan, Orta Asya bölgesinde yer alan bir ülkedir ve Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkelerden biridir. Yaklaşık 34 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir.
- Türkmenistan: Türkmenistan, Orta Asya bölgesinde yer alan bir ülkedir ve Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkelerden biridir. Yaklaşık 6 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir.
- Balkanlar: Balkanlar, Türk nüfusunun yoğun olduğu bir bölgedir. Bosna-Hersek, Bulgaristan, Kosova, Kuzey Makedonya, Romanya ve Sırbistan gibi ülkelerde Türk toplulukları bulunmaktadır.
- Batı Avrupa: Batı Avrupa’da Türk toplulukları, özellikle Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Hollanda ve İsveç gibi ülkelerde bulunmaktadır.
- Kafkasya: Kafkasya bölgesinde, Türkiye ve Azerbaycan ile birlikte Gürcistan ve Ermenistan gibi ülkelerde de Türk toplulukları bulunmaktadır.
- Sibirya: Sibirya’da, Rusya’nın Türkistan bölgesindeki Türk toplulukları da yaşamaktadır.
Kültür
Türk kültürü, yüzyıllar boyunca Orta Asya’daki göçebe yaşam tarzı, İslam, Budizm ve Şamanizm gibi farklı dinlerin etkisi altında şekillendi. Türkler, geleneksel el sanatları, müzik, dans ve yemekler gibi birçok kültürel özelliğe sahiptirler.
Geleneksel Türk el sanatları arasında halı dokuma, seramik yapımı, ahşap oymacılığı, bakır işleme ve çini işleme gibi birçok farklı sanat dalı yer alır. Bu el sanatları, dünya genelinde büyük bir takdir görmektedir.
Türk müziği, Orta Asya’daki göçebe yaşam tarzının ve İslami kültürün etkisi altında şekillendi. Türk müziği, geleneksel enstrümanlar ve halk şarkıları kullanarak Türk halkının duygularını ve yaşam tarzını yansıtır.
Türk dansları da çok çeşitlidir ve farklı Türk bölgelerinde farklı isimler ve özelliklerle bilinirler. Örneğin, Anadolu’da Halay, Zeybek, Horon gibi danslar yaygınken, Kafkasya’da Lezginka, Gürcistan’da Kafkas dansları, Orta Asya’da ise Kazak, Kırgız ve Özbek dansları öne çıkmaktadır.
Türk mutfağı da oldukça zengindir ve dünya genelinde takdir toplamaktadır. Et yemekleri, pilavlar, çorbalar, tatlılar ve mezeler gibi birçok farklı yemek türüne sahiptir. Türk kahvesi de dünya çapında ün kazanmıştır.
Demografi
Türk halkları, dünya genelinde farklı bölgelerde yaşamaktadır. En büyük nüfusa sahip olan Türkiye, yaklaşık 83 milyonluk bir nüfusa sahiptir ve Balkanlar, Kafkasya, Orta Asya ve Batı Avrupa’da da Türk nüfusları yaşamaktadır.
Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan gibi Orta Asya ülkeleri, Türk nüfusunun yoğun olduğu bölgelerdir. Ayrıca, Batı Avrupa’da Almanya, Fransa, Hollanda ve Avusturya gibi ülkelerde de Türk toplulukları bulunmaktadır.
Sonuç
Türk halkları, tarih boyunca önemli bir rol oynamış ve dünya tarihine büyük katkılar sağlamıştır. Geleneksel kültürleri, el sanatları, müzikleri, dansları ve yemekleri dünya genelinde takdir toplamaktadır. Türk nüfusları, dünya genelinde farklı bölgelerde yaşamakta ve bu bölgelerde kültürlerini, tarihlerini ve geleneklerini korumaktadırlar.
© 2023, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
