Karanlık Reklam - Bedri Yılmaz

Karanlık Reklam (Dark Ads) ve Sosyal Medya Algoritmaları

Karanlık reklamlar (dark ads), sosyal medya platformlarında belirli kullanıcı gruplarına yönelik olarak gösterilen, ancak kamuya açık olmayan reklamlardır. Bu reklamlar, kişiselleştirilmiş veri kullanılarak hedeflenir ve genellikle geniş kitlelere değil, küçük ve belirli gruplara yönlendirilir. Sosyal medya platformlarının algoritmaları, kullanıcıların geçmişteki davranışlarına, beğenilerine, paylaşımlarına ve demografik bilgilerine dayalı olarak karanlık reklamların kime gösterileceğini belirler.

Karanlık Reklamların Temel Özellikleri

Kişiye Özel Hedefleme: Karanlık reklamlar, sosyal medya kullanıcılarının kişisel bilgilerini ve çevrimiçi davranışlarını kullanarak oluşturulur. Örneğin, bir kullanıcı belirli bir siyasi görüşü destekleyen sayfaları beğenmişse, o görüşü destekleyen bir reklam bu kullanıcıya gösterilebilir.
Gizlilik: Karanlık reklamlar, sadece hedeflenen kullanıcıya görünür. Bu durum, reklamların geniş bir kitle tarafından görülmesini engeller ve reklamın içeriği hakkında kamuoyu farkındalığı oluşturmaz. Böylece, siyasi kampanyalar veya ticari şirketler kamuoyunun tepkisini çekmeden belirli bir mesajı yayabilir.
Algoritmaların Rolü: Sosyal medya platformlarının algoritmaları, kullanıcıların haber akışında ne göreceğini belirler. Karanlık reklamlar da bu algoritmaların bir ürünü olarak kullanıcıya sunulur. Örneğin, Facebook, Instagram veya Twitter algoritmaları, reklamverenlerin belirlediği demografik verilere ve kullanıcı alışkanlıklarına göre bu reklamları gösterir.

Karanlık Reklamların Sosyal Etkileri

Siyasi Manipülasyon: Karanlık reklamlar en çok siyaset alanında dikkat çekmiştir. Özellikle 2016 ABD Başkanlık Seçimleri ve Brexit referandumu gibi büyük siyasi olaylar sırasında, belirli grupların siyasi eğilimlerini manipüle etmek amacıyla kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu kampanyalarda, karanlık reklamlar belirli seçmen gruplarına yönelik olarak özel olarak tasarlanmış mesajlarla kullanılmış ve bu durum, demokratik süreçlerin şeffaflığını sorgulamaya açmıştır.

Ticari Kullanım: Karanlık reklamlar sadece siyasetle sınırlı değildir. Şirketler, ürünlerini veya hizmetlerini sadece belirli gruplara sunmak için bu tür reklamları kullanabilirler. Örneğin, lüks bir marka sadece yüksek gelirli kullanıcıları hedefleyebilir ve bu reklamlar diğer kullanıcılar tarafından görünmez.

Örnekler

Cambridge Analytica Skandalı: 2018’de ortaya çıkan Cambridge Analytica skandalı, karanlık reklamların nasıl kullanıldığını ortaya koyan önemli bir örnektir. Şirket, Facebook kullanıcılarının verilerini kullanarak, 2016 ABD Başkanlık seçimlerinde belirli seçmen gruplarını hedef alacak şekilde kişiselleştirilmiş siyasi reklamlar yayımlamıştır.
2019 Birleşik Krallık Seçimleri: Birleşik Krallık’taki 2019 seçimlerinde de karanlık reklamlar kullanılmış ve belirli seçmen bölgelerine yönelik olarak siyasi partilerin mesajları gizlice iletilmiştir. Bu reklamların içeriği, geniş kamuoyu tarafından bilinmediği için seçmenlerin manipüle edilip edilmediği konusunda tartışmalar çıkmıştır.
Reklam Şeffaflığı Talebi: Facebook ve diğer sosyal medya platformları, karanlık reklamlarla ilgili eleştirilerden sonra reklam şeffaflığı uygulamalarını hayata geçirmiştir. Örneğin, Facebook’un reklam arşivi, kimin hangi reklamı verdiği ve kimlerin bu reklamı gördüğü konusunda bilgi sağlar. Ancak bu önlemler, karanlık reklamların etkisini tamamen ortadan kaldırmamıştır.

Algoritmaların Etkisi

Sosyal medya platformları, kullanıcıların ilgisini çekecek içerikleri seçmek ve sunmak için gelişmiş algoritmalar kullanır. Bu algoritmalar, kullanıcıların önceki davranışlarına dayanarak haber akışını düzenler ve karanlık reklamlar da bu mekanizmanın bir parçası olarak kullanıcılara ulaşır. Algoritmalar, hangi reklamın kime gösterileceğini belirleyerek, sadece belirli bir kitleyi hedefleyebilen ve bu kitlenin dışındakilere görünmeyen içeriklerin oluşturulmasına olanak tanır.

Sonuç

Karanlık reklamlar, sosyal medyada kullanıcıların kişisel verilerine dayalı olarak hedeflenmiş, gizli reklamcılık yöntemleridir. Hem siyasi hem de ticari amaçlarla kullanılabilen bu reklamlar, demokrasi, tüketici hakları ve bilgiye erişim açısından çeşitli tartışmaları beraberinde getirmiştir. Algoritmaların etkisiyle bu reklamlar, sadece hedeflenen kitleye ulaşırken diğer kullanıcılar tarafından görülmez ve bu durum şeffaflık sorunlarına yol açar. Sosyal medya platformlarının bu konuda aldığı önlemler, tartışmaları kısmen hafifletse de, karanlık reklamların potansiyel etkileri hala güncelliğini korumaktadır.

BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International