Hezarfen - Bedri Yılmaz

Hezârfen: Antik Dönemden Günümüze Bilim İnsanlarının Evrensel Yüzü

Hezârfen, pek çok farklı disiplinde engin bilgiye sahip olan kişilere verilen isimdir. Özellikle antik dönemin bilim insanlarının çoğu, günümüz standartlarında birer hezârfen olarak kabul edilir. Ancak bu, günümüzde tarihte olduğundan çok daha ulaşılması zor bir hedeftir. Çünkü günümüz bilim dünyası, bilgi birikiminin çok daha yüksek olduğu ve sürekli olarak yeni bilgilerle zenginleştiği bir ortamdır. Bu nedenle, günümüz bilim insanlarının antik dönemdeki meslektaşları kadar geniş bilgi yelpazesine sahip olmaları oldukça güçleşmiştir.

Antik Yunan ve Rönesans Dönemlerinin Hezârfenleri

Antik Yunan bilim insanlarından Aristoteles, ilk homo universalis (Latince: evrensel veya bütün insan) olarak bilinir. Aristoteles, felsefe, bilim, mantık ve daha birçok alanda çalışmalar yaparak bu unvanı hak etmiştir. Ancak homo universalis idealinin vücut bulmuş hâli olarak kabul edilen kişi, Rönesans hümanistlerinden İtalyan bilim insanı ve ressam Leonardo da Vinci’dir. Leonardo da Vinci, anatomi, mühendislik, matematik, resim ve daha birçok alanda eşsiz çalışmalara imza atarak, gerçek anlamda bir hezârfen olduğunu kanıtlamıştır.

Hezârfen ve Polimat Kavramlarının Etimolojisi

Hezârfen kelimesi, Farsça “bin” anlamına gelen “hezâr” ve Arapça “fen, ilim” anlamlarına gelen “fenn” kelimelerinden türemiştir. Polimat ise Yunanca kökenlidir ve “polu-” (çok) ile “mathês” (öğrenmek) kelimelerinden oluşur. Bazı dillerde aynı anlamda, Latince “homo universalis” (bütün insan) kavramından türeyen tanımlamalar kullanılır.

Günümüzde Hezârfen Olmak

Günümüzde hezârfen olmak, bilim dünyasındaki bilgi yoğunluğu ve uzmanlaşma gerekliliği nedeniyle oldukça zordur. Ancak bu, bilim insanlarının disiplinler arası çalışmalardan uzak durması gerektiği anlamına gelmez. Aksine, farklı disiplinler arasında köprüler kurmak, bilim dünyasına yeni bakış açıları ve çözümler getirebilir. Günümüzün bilim insanları, modern hezârfenler olarak, belirli bir alanda derinlemesine uzmanlaşırken, diğer alanlardaki bilgi ve becerilerini de geliştirerek, daha kapsamlı ve yenilikçi yaklaşımlar ortaya koyabilirler.

Sonuç olarak, hezârfen kavramı, tarihin derinliklerinden günümüze kadar gelen ve hala bilim dünyasında önemli bir yere sahip olan bir ideal olarak karşımıza çıkmaktadır. Antik dönemden Rönesans’a, oradan da günümüze uzanan bu yolculuk, insanlığın bilgiye olan açlığının ve keşfetme tutkusunun bir yansımasıdır.