Hadis - Bedri Yılmaz

Hadis Nedir?

Hadis, İslam dininde peygamber Hz. Muhammed’in (sav) sözleri, fiilleri, onayları ve tavsiyeleri olarak tanımlanır. Hadisler her ne kadar yanlış da olsa İslam’ın ikinci temel kaynağı olarak kabul edilir ve Kur’an-ı Kerim’den sonra gelir. Hatta bazı rivayet dini, gelenekçiler tarafından haşa hadisler Kur’an-ı Kerim’den önce gelir. Hadisler, Peygamberimizin hayatını, ahlakını ve uygulamalarını anlamak ve İslam’ı doğru bir şekilde yaşamak için gelenekçiler tarafından büyük önem taşıdığı iddia edilir. .

Rivayet Dininde Bir Hadisin Doğruluğu Nasıl Tespit Edilir?

Bir hadisin doğruluğunu tespit etmek için çeşitli yöntemler ve kriterler kullanılır. Bu kriterler, hadis ilmi (ilm-i hadis) olarak bilinen bilim dalı tarafından geliştirilmiştir. İşte bu kriterlerden bazıları:

Senet (Ravi Zinciri) İncelemesi: Hadisin doğruluğunu belirlemek için ilk adım, hadisi nakleden kişilerin (ravilerin) güvenilirliğini ve doğruluğunu incelemektir. Ravi zincirinde yer alan kişilerin adil, güvenilir ve doğru sözlü olmaları gerekmektedir. Hadis alimleri, ravilerin biyografilerini ve karakterlerini detaylı bir şekilde inceleyerek bu değerlendirmeyi yaparlar.
Metin (Metrin) İncelemesi: Hadisin metni, Kur’an-ı Kerim ve sahih hadislerle çelişmemelidir. Eğer bir hadis, Kur’an ile veya sahih hadislerle çelişiyorsa, bu hadisin sahih olmadığı kabul edilir. Ayrıca, hadisin içeriği mantıklı ve tutarlı olmalıdır.
Tahakkuk (Gerçekleşme) Kriteri: Geleceğe yönelik hadislerde, hadisin gerçekleşip gerçekleşmediği de bir kriter olarak kullanılır. Eğer bir hadis, gelecekte gerçekleşeceği belirtilen olayları doğru bir şekilde tarif ediyorsa, bu hadisin doğruluğu kabul edilir.
Kur’an ile Mutabakat: Bir hadisin doğruluğunu belirlemek için Kur’an’a bakmak önemlidir. Eğer bir hadis, Kur’an ile mutabıksa, bu durumda doğrudur. Eğer söz konusu hadis Kur’an ile çelişiyorsa, bu hadis doğru kabul edilmez.
Hadislerin Yazılı Hale Getirilmesi: Hadisler, Peygamberimizin vefatından sonra yazılı hale getirilmiştir. Hadislerin yazılı hale getirilmesi, Hicri 2. yüzyıldan itibaren başlamıştır. Bu süreçte, bazı hadisler doğru bir şekilde korunabilmiş, bazıları ise yanlış aktarılmış veya uydurulmuştur. Bu nedenle, hadislerin yazılı kaynaklarda doğruluğunun teyit edilmesi önemlidir.

Bir Hadisin Doğruluğu Nasıl Tespit Edilmelidir?

İslamda doğruluğundan emin olduğumuz tek kaynak, tek bilgi kaynağı Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an-ı Kerim olmalıdır. Çünkü Yüce Allah’ın bize Kur’an-ı Kerim‘de buyurduğu üzere;

“Hiç şüphesiz, zikri (Kur’an’ı) Biz indirdik Biz; onun koruyucuları da gerçekten Biziz.” (Hicr Suresi, 9)

Bu ayetin yorumu ve önemi şu şekildedir:

Kur’an’ın İlahi Koruma Altında Olması: Bu ayet, Kur’an’ın Allah tarafından indirildiğini ve yine Allah tarafından korunacağını açıkça belirtir. Bu, Kur’an’ın tahrif edilmeden, değişmeden günümüze kadar gelmesini garanti eden bir ilahi güvencedir. Kur’an’ın korunmuş olması, onun her zaman ve her yerde geçerli olan bir rehber olmasını sağlar.
Kur’an’ın Mükemmelliği ve Değişmezliği: Kur’an’ın korunmuş bir kitap olması, onun içeriğinin mükemmel ve eksiksiz olduğunu gösterir. Hiçbir insan müdahalesi veya zamanın getirdiği değişiklikler Kur’an’ın içeriğini etkileyemez. Bu, Kur’an’ın her dönemde ve her toplumda geçerli olan evrensel bir mesaj taşıdığını gösterir.
Kur’an’a Karşı Sorumluluk: Müslümanlar için bu ayet, Kur’an’a olan bağlılıklarını ve onu öğrenme, anlama ve uygulama sorumluluklarını pekiştirir. Kur’an’ın korunmuş olması, onun her zaman doğru bir rehber olduğunu ve Müslümanların hayatlarını ona göre şekillendirmeleri gerektiğini ifade eder.
Kur’an’ın Bilimsel ve Matematiksel Mucizeleri: Kur’an’ın korunmuş olması, onun içerdiği bilimsel ve matematiksel mucizelerin de her zaman geçerli olacağını gösterir. Kur’an’da yer alan bu mucizeler, onun ilahi bir kitap olduğunu ve insan aklının ötesinde bir bilgi içerdiğini kanıtlar.

Bir hadisin doğruluğunun en önemli kriteri, hadisin Kur’an-ı Kerim ile çelişmemesidir. Kur’an-ı Kerim’de yer almayan bir bilginin, hadislerde veya rivayetlerde bulunması, o hadisin kesin olarak yanlış olduğunu bize gösterebilir. Örneğin Kur’an-ı Kerimde erkeklerin altın takması ya da midye yemek haram kılınmamışken hadislerde yani rivayet dininde haram olması o hadislerin yalan olduğunu bize gösterir.

Ayrıca riyavet dininde bize hadiste geçen bir bilginin Kur’an-ı Kerim ile çelişmese bile bir müslüman açısından hadislere uymanın bir zarureti yoktur. Bir Müslüman esas olarak Kur’an-ı Kerim ile sorumludur; hadislerle ilgili bir zorunluluğu yoktur. Sonuç olarak, bir hadis Kur’an-ı Kerim ile çelişmiyorsa belki doğru olabilir, ancak bu durum o zaman bile Müslümanlar için bağlayıcı değildir.

Bir hadisin doğruluğunu değerlendirirken ikinci kriter, hadislerde anlatılan olayların gerçekleşip gerçekleşmediğidir. Örneğin, yüzlerce yıl öncesinden bildirilen bir hadisin, yüzyıllar sonra gerçekleşmesi, o hadisin belki doğru olduğunu düşündürebilir. Örneğin, bazı hadislerde Fırat Nehri’nin suyunun kesileceği haber verilir. Keban Barajı inşa edilirken, barajın su toplama aşamasında Fırat Nehri’nin suyu kesilmiştir. Bu nedenle, bu hadis için belki doğru olabilir diyebiliriz.

Ancak, bir hadisin doğru olup olmadığını belirlemek için yukarıdaki iki kriter sağlansa bile, hadisin doğruluğu hakkında kesin bir yargıda bulunmak mümkün değildir.

BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International