Apriori

Apriori, Latince kökenli bir terim olup “önce” veya “önceden” anlamına gelir. Felsefi ve mantıksal bağlamda kullanıldığında, apriori bilgi, deneyimden önce var olan, doğuştan getirilen veya düşünsel olarak elde edilen bilgileri ifade eder. Bu tür bilgiler, gözlem veya deneyim yoluyla elde edilemezler; aksine, doğuştan var olan veya mantıksal olarak sonuçlanan ilkelerdir. Apriori bilgi, insanların düşünme süreçlerinde temel bir rol oynar çünkü bu bilgiler, düşünsel süreçlerimizin temelini oluşturur.

Apriori bilgi, Immanuel Kant’ın felsefi çalışmalarında önemli bir rol oynamıştır. Kant, apriori bilgiyi deneyimden bağımsız, evrensel ve zorunlu olarak tanımlamıştır. Ona göre, insan zihni deneyimden önce bazı temel kavramlar ve ilkelerle donatılmıştır. Bu kavramlar ve ilkeler, insanların dünyayı anlamalarına ve deneyimlerini yorumlamalarına yardımcı olur.

Apriori bilginin bir örneği, matematiksel gerçeklerdir. Örneğin, “Bir şey kendisiyle eşittir” ifadesi apriori bir gerçektir. Bu ifade, matematiksel mantığın temel prensiplerinden biridir ve doğrudan düşünceyle çıkarılabilir. Deneyim gerektirmez, çünkü bu tür bir ifade doğuştan var olan ve evrensel olarak kabul edilen bir apriori bilgidir.

Bir diğer örnek, geometrik gerçeklerdir. Örneğin, bir üçgenin iç açılarının toplamı 180 derecedir. Bu ifade, geometrik düşünceyle çıkarılabilir ve deneyimden bağımsız olarak geçerlidir. Dolayısıyla, bu bilgi apriori bir nitelik taşır.

Apriori bilgi aynı zamanda dilbilimde de önemli bir rol oynar. Dilbilimciler, dilin yapısal özelliklerini anlamak için apriori bilgileri kullanırlar. Dilin yapısına dair bazı temel kurallar, apriori bilgiler olarak kabul edilir çünkü bu kurallar insanların doğuştan getirdiği dil yeteneklerini yansıtır.

Özetle, apriori bilgi, deneyimden önce var olan, doğuştan getirilen veya düşünsel olarak elde edilen bilgileri ifade eder. Bu tür bilgiler, deneyimden bağımsız, evrensel ve zorunlu olarak kabul edilirler. Matematiksel gerçekler ve dilin yapısal özellikleri gibi örnekler, apriori bilginin önemli örnekleridir ve insan düşünme süreçlerinin temelini oluştururlar.

BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International