Obruk, yer altında kireçtaşı gibi eriyebilen kayaçların zaman içerisinde boşluklar oluşturması ve bu boşlukların tavanlarının çökmesi ile oluşan karstik bir yer şeklidir. Doğal bir oluşum olarak bilinen obruk daha çok mağaralarda oluşan derin çukurlara verilen bir isimdir. Çöküntü olarak da adlandırılabilir.
Obruk Oluşumu
Yeraltı suyunun, karbondioksit gazı ile birleşmesi ile karbonik asit oluşur. Bu karbonik asit kireç taşının yoğun olarak bulunduğu toprakları zaman içerisinde çözer ve yeraltında mağaraların oluşumuna neden olur. Bir süre sonrasında ise mağaranın üzerinde olan toprak çöker ve obruk bu çökme sonucu oluşan derin çukurdur.
Obruklar çoğu zaman iki şekilde meydana gelir. Birincisi; altta eriyebilen kayaçlar topraktan sızan su ile çözünürler ve kayaç içerisinde bulunan doğal boşluklar bu su ile genişler. Su ile genişleyen yerler üzerinde bulunan toprak ile doldururlar. Yer altı suyu kayacı çözmeye devam ettiği sürece toprak ortadan kalkar ve geride eğimi düşük, derinliği fazla olmayan çöküntüler bırakır. İkinci oluşum ise; mağaraların tavanlarının çökmesi sonucunda dik kenarları bulunan krater şeklindedir. Bu yol ile oluşan obruklar nüfusun fazla olduğu yerlerde ciddi bir tehlike halindedir.
Obruk Nerelerde Görülür?
Obrukların oluşması için gereken bazı şartlar bulunur. Bunlar; karstik alan, yeraltı su seviyeleri farklı olan iki havza, bu havzaları birbirinden ayıran daha yüksek bir eşik, havzaların yeraltı sularının eşik altından akış göstermesidir. Bu şartlar ülkemizde Obruk platosu üzerinde bir araya gelir. Tuz Gölü ile Konya ovası arasında yer alan Obruk platosu eşik durumunda olarak karşımıza çıkar. Ayrıca ülkemizde yeraltı sularının üçte biri Konya havzasında yer alır. Burada 20’yi aşkın obruk bulunur.
© 2023, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
