3. Dünya Savaşı Öncesi Dünya Üzerinde Savaş Riski Bulunan Gerilim Noktaları

3. Dünya savaşı öncesi aralarında siyasi gerilim bulunan ülkeleri ve nedenleri:

Amerika – Rusya: Amerika Birleşik Devletleri ile Rusya Federasyonu arasındaki gerilimler, genellikle askeri, jeopolitik ve ideolojik rekabetten kaynaklanmaktadır. Özellikle Ukrayna krizi, Suriye’deki çatışma ve NATO’nun genişlemesi gibi konular bu gerilimi körüklüyor.
Amerika – Çin: Amerika ve Çin arasındaki gerilim, ekonomik rekabet, ticaret savaşları, teknoloji alanındaki hegemonya mücadelesi ve Güney Çin Denizi’ndeki hak iddiaları gibi konulardan kaynaklanmaktadır. Ayrıca insan hakları, Hong Kong ve Tayvan konuları da ilişkileri geren unsurlar arasında yer alıyor.
Türkiye – Yunanistan: Türkiye ve Yunanistan arasındaki gerilim, Ege Denizi’ndeki egemenlik hakları, adaların askeri varlığı, Kıbrıs sorunu ve jeopolitik çıkarlar üzerine odaklanıyor. Enerji kaynakları ve coğrafi sınırların belirlenmesi gibi konular da gerilimi artırıyor.
Çin – Tayvan: Çin Halk Cumhuriyeti ile Tayvan arasındaki gerilim, Çin’in tek ülke politikası ve Tayvan’ın bağımsızlık mücadelesi arasındaki temel çatışmalardan kaynaklanıyor. ABD’nin Tayvan’a desteği de gerilimi artırıyor.
Hindistan – Pakistan: Hindistan ile Pakistan arasındaki gerilim, Keşmir bölgesindeki toprak anlaşmazlıkları, terörizm ve nükleer silahlanma yarışı gibi tarihsel ve güvenlikle ilgili konulardan besleniyor. Bu iki ülke arasındaki tarihsel çatışmalar da gerilimi artıran faktörler arasında yer alıyor.
Rusya – Ukrayna: Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilim, Kırım’ın ilhakı, Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçı hareketler ve Rusya’nın Ukrayna’nın batısındaki NATO varlığına karşı tepkileri gibi konulardan kaynaklanıyor. Jeopolitik ve etnik faktörler de bu gerilimi artıran unsurlar arasında bulunuyor.
İran – Suudi Arabistan: İran ile Suudi Arabistan arasındaki gerilim, bölgesel liderlik iddiaları, mezhepsel farklılıklar (Şii-Sünni ayrımı), Yemen’deki çatışma ve enerji politikaları üzerine odaklanmaktadır. Bu iki büyük Orta Doğu gücü arasındaki çekişme, bölgesel istikrarı etkileyen önemli bir faktördür.
Çin – Hindistan: Çin ile Hindistan arasındaki gerilim, sınır anlaşmazlıkları (özellikle Hint-Çin sınırındaki Ladakh bölgesi), askeri tırmanmalar ve güç dengesi üzerine odaklanmaktadır. Bu iki Asya devi arasındaki ilişkiler, bölgesel güç mücadelesinin bir parçası olarak önem taşımaktadır.
İsrail – Filistin: İsrail ile Filistin arasındaki gerilim, toprak anlaşmazlıkları, Yahudi yerleşim birimleri, Kudüs’ün statüsü ve Filistin devletinin tanınması gibi temel sorunlar etrafında şekillenmektedir. Bu çatışma, Orta Doğu’daki uzun süreli çatışmalar arasında önemli bir yer tutmaktadır.
Kuzey Kore – Güney Kore / ABD: Kuzey Kore ile Güney Kore arasındaki gerilim, Kore Yarımadası’ndaki bölünmüşlük, nükleer silahlanma ve ABD’nin bölgedeki askeri varlığı gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Kuzey Kore’nin nükleer programı ve bölgesel istikrarsızlık yaratma potansiyeli, bölgeyi etkileyen önemli bir konudur.
İsrail – İran: İsrail ile İran arasındaki gerilim, İran’ın bölgedeki etkisini genişletme çabaları ve İsrail’in İran’ın nükleer programıyla ilgili endişeleri üzerine odaklanmaktadır. İsrail, İran’ın bölgesel müttefikleri (örneğin Hizbullah ve Suriye’deki varlığı) ile ilgili olarak da dikkatli bir politika izlemektedir.
Japonya – Çin / Kore Cumhuriyeti (Güney Kore): Japonya ile Çin ve Güney Kore arasındaki gerilim, tarihi anlaşmazlıklar (örneğin II. Dünya Savaşı dönemindeki işgaller) ve Doğu Asya’daki güç dengesi üzerine odaklanmaktadır. Bu ülkeler arasındaki denizlerdeki egemenlik iddiaları ve askeri yatırımlar da gerilimi artıran faktörler arasındadır.
ABD – Venezuela: ABD ile Venezuela arasındaki gerilim, siyasi istikrarsızlık, insan hakları ihlalleri ve Venezuela’daki ekonomik kriz üzerine odaklanmaktadır. ABD’nin Maduro hükümetine karşı aldığı yaptırımlar ve desteklediği muhalif gruplar, bölgede gerilimi artıran unsurlar arasında yer almaktadır.
Rusya – Baltık Devletleri (Estonya, Letonya, Litvanya): Rusya ile Baltık Devletleri arasındaki gerilim, Rusya’nın bölgedeki etkisini genişletme çabaları ve NATO’nun bu ülkelerdeki varlığı üzerine odaklanmaktadır. Eski Sovyet cumhuriyetleri olan bu ülkeler, Rusya’nın bölgesel hegemonya politikaları ve etnik Rus azınlıkların hakları konusundaki endişeler nedeniyle gerilim yaşamaktadırlar.
Güney Çin Denizi Anlaşmazlıkları: Çin ile Filipinler, Vietnam, Malezya, Brunei ve Tayvan arasındaki gerilim, Güney Çin Denizi’ndeki ada ve denizaltı kayalıkları üzerindeki egemenlik iddiaları üzerine odaklanmaktadır. Bu anlaşmazlık, bölgedeki enerji kaynaklarına erişim, balıkçılık hakları ve stratejik deniz geçiş yollarının kontrolü gibi stratejik önem taşıyan konuları içermektedir.
Meksika – ABD: Meksika ile ABD arasındaki gerilim, sınır güvenliği, göçmen politikaları, ticaret anlaşmazlıkları ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi konularda odaklanmaktadır. ABD’nin Meksika sınırına duvar önerisi ve ticaret anlaşmaları gibi politikalar, ilişkileri geren faktörler arasında yer almaktadır.
Suudi Arabistan – Katar: Suudi Arabistan ile Katar arasındaki gerilim, Katar’ın bağımsız dış politikası, terörizm finansmanı iddiaları ve bölgesel liderlik mücadelesi üzerine odaklanmaktadır. Bu gerilim, bölgesel İslam ülkeleri arasında ideolojik ve stratejik çıkar farklılıklarından kaynaklanmaktadır.
Çin – Hindistan – Pakistan Üçgeni: Çin, Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilim, bölgesel güç mücadeleleri, sınır anlaşmazlıkları ve Çin’in Pakistan üzerindeki etkisi gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Bu üç ülke, Asya’da önemli jeopolitik aktörler olarak, zaman zaman gerilimli ilişkiler yaşamaktadırlar.
Rusya – Avrupa Birliği (AB): Rusya ile AB arasındaki gerilim, enerji politikaları, Ukrayna krizi sonrası yaptırımlar, Baltık ülkeleri ve Orta Avrupa’daki NATO varlığı gibi konularda odaklanmaktadır. Bu ilişkiler, Rusya’nın Avrupa’daki stratejik etkisini ve AB’nin enerji bağımlılığını etkileyen önemli unsurlar içermektedir.
Myanmar – Rohingya Krizi: Myanmar (Burma) ile Rohingya Müslümanları arasındaki gerilim, etnik temizlik iddiaları, insan hakları ihlalleri ve uluslararası toplumun tepkisi üzerine odaklanmaktadır. Bu kriz, bölgesel istikrarsızlığı ve insani krizleri derinleştiren önemli bir konudur.
İsrail – Lübnan / Hizbullah: İsrail ile Lübnan arasındaki gerilim, Hizbullah’ın varlığı ve İsrail’in güvenlik endişeleri üzerine odaklanmaktadır. Lübnan içindeki siyasi istikrarsızlık ve Hizbullah’ın Suriye’deki rolü de bu gerilimi artıran faktörler arasındadır.
Somali – Kenya: Somali ile Kenya arasındaki gerilim, sınır anlaşmazlıkları, güvenlik sorunları (özellikle Al-Shabaab terör örgütü), sığ sularda balıkçılık hakları ve Somali’nin iç istikrarsızlığı üzerine odaklanmaktadır.
Venezuela – Kolombiya: Venezuela ile Kolombiya arasındaki gerilim, sınır güvenliği, mülteci akınları, uyuşturucu ticareti ve siyasi karşıtlıklar gibi konular etrafında şekillenmektedir. Bu iki Güney Amerika ülkesi arasındaki ilişkiler zaman zaman gerilimli olabilmektedir.
Güney Sudan – Sudan: Güney Sudan ile Sudan arasındaki gerilim, sınır anlaşmazlıkları, petrol gelirleri üzerindeki mücadele, iç savaş sonrası sınırların belirlenmesi ve etnik gruplar arası gerginlikler üzerine odaklanmaktadır.
Endonezya – Avustralya: Endonezya ile Avustralya arasındaki gerilim, göçmen politikaları, denizcilik sınırları, Batı Papua’daki insan hakları ihlalleri ve bölgesel güç mücadeleleri gibi konularda şekillenmektedir. Bu iki önemli Güneydoğu Asya ve Okyanusya ülkesi arasındaki ilişkiler, bölgesel güvenliği etkileyen önemli bir faktördür.
Çad – Sudan: Çad ile Sudan arasındaki gerilim, sınır anlaşmazlıkları, darbe girişimleri, etnik çatışmalar ve bölgesel güç mücadeleleri gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Bu iki Sahra-altı Afrika ülkesi arasındaki ilişkiler zaman zaman gerilimli olabilmektedir.
Türkiye – Suriye: Türkiye ile Suriye arasındaki gerilim, Suriye İç Savaşı sonrası güvenlik endişeleri, sınır güvenliği, terör örgütleriyle mücadele ve Kürt sorunu gibi konular üzerinde yoğunlaşmaktadır. Türkiye’nin Suriye’deki askeri operasyonları ve Suriye’nin iç savaşının bölgesel etkileri, ilişkileri zorlayan unsurlardır.
İtalya – Libya: İtalya ile Libya arasındaki gerilim, göçmen krizi, petrol ve doğal gaz kaynakları üzerindeki hak iddiaları, iç savaş sonrası siyasi istikrarsızlık ve terörle mücadele gibi konular üzerine odaklanmaktadır. Bu iki Akdeniz ülkesi arasındaki ilişkiler, bölgesel güvenliği ve Avrupa’nın güney sınırlarını etkileyen önemli bir faktördür.
Afganistan – Pakistan: Afganistan ile Pakistan arasındaki gerilim, sınır güvenliği, Taliban’ın varlığı, sığınmacı hareketleri ve Afganistan’daki iç siyasi durum üzerine odaklanmaktadır. Bu iki komşu ülke arasındaki ilişkiler, bölgesel istikrar için kritik öneme sahiptir.
Kıbrıs – Yunanistan – Türkiye: Kıbrıs sorunu nedeniyle Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye arasındaki gerilim, adanın bölünmüşlüğü, doğal gaz kaynaklarının paylaşımı, askeri varlıklar ve etnik kökenler üzerine odaklanmaktadır. Bu üç ülke arasındaki ilişkiler zaman zaman gerilimli olabilmektedir ve çözüm süreci devam etmektedir.
İsrail – Ürdün: İsrail ile Ürdün arasındaki gerilim, Filistin meselesi, Kudüs’ün statüsü, Mescid-i Aksa’nın yönetimi ve bölgesel güç dengeleri üzerine odaklanmaktadır. Ürdün, İsrail ile ilişkilerini sık sık Filistin halkının hakları ve bölgesel barış çabaları çerçevesinde dengelemeye çalışmaktadır.
Japonya – Rusya: Japonya ile Rusya arasındaki gerilim, Kuzey Adaları (Kuriller) üzerindeki egemenlik anlaşmazlığı, Doğu Asya’daki güç dengesi ve enerji kaynakları üzerindeki rekabetten kaynaklanmaktadır. Bu iki ülke arasındaki ilişkiler, tarihî anlaşmazlıklar ve jeopolitik çıkarlar nedeniyle zaman zaman gerilimli olabilmektedir.
Arnavutluk – Sırbistan: Arnavutluk ile Sırbistan arasındaki gerilim, Kosova’nın bağımsızlığı, etnik Sırp azınlığın hakları, sınır anlaşmazlıkları ve bölgesel güç mücadeleleri üzerine odaklanmaktadır. Kosova’nın statüsü ve bölgedeki etnik gerginlikler, ilişkileri zaman zaman gerilimli hale getirmektedir.
Güneydoğu Asya Deniz Anlaşmazlıkları: Çin, Vietnam, Filipinler, Malezya ve Brunei gibi Güneydoğu Asya ülkeleri arasında Güney Çin Denizi’nde egemenlik iddiaları, adalar üzerindeki kontrol ve denizaltı kayalıkları üzerindeki haklar gibi konularda gerilim bulunmaktadır. Bu anlaşmazlıklar, bölgesel güç mücadelelerini ve uluslararası denizcilik güvenliği konularını etkilemektedir.
Suudi Arabistan – İran – Yemen: Suudi Arabistan ile İran arasındaki gerilim, Yemen iç savaşı ve bölgesel liderlik mücadelesi üzerine odaklanmaktadır. Yemen’deki Husi isyancılar ve Suudi Arabistan’ın Yemen’e müdahalesi, bölgesel güvenlik ve istikrarsızlık kaynakları olarak önemli rol oynamaktadır.
İsrail – Mısır: İsrail ile Mısır arasındaki gerilim, Gazze Şeridi’ndeki kontrol, Sina Yarımadası’ndaki güvenlik endişeleri ve Filistin sorunu üzerinde şekillenmektedir. İki ülke arasındaki ilişkiler, tarihi anlaşmazlıkların yanı sıra bölgesel güç dengelerine de dayanmaktadır.
Güneydoğu Asya – Kuzey Kore: Kuzey Kore’nin nükleer programı ve balistik füze denemeleri, Güney Kore, Japonya ve ABD gibi Güneydoğu Asya ülkeleriyle gerilime yol açmaktadır. Bölgedeki güvenlik endişeleri ve Kuzey Kore’nin askeri kapasitesi, bölgesel istikrarı tehdit etmektedir.
Fransa – Cezayir: Fransa ile Cezayir arasındaki gerilim, tarihi sömürgecilik döneminden kaynaklanan derin anlaşmazlıklar ve Cezayir’in bağımsızlık mücadelesi sonrası ilişkilerin karmaşıklığı üzerine odaklanmaktadır. İki ülke arasındaki tarihi ve kültürel bağlar, ilişkileri şekillendiren önemli unsurlardır.
Avrupa Birliği – Rusya: AB ile Rusya arasındaki gerilim, enerji arz güvenliği, Ukrayna krizi, insan hakları ihlalleri ve Rusya’nın Avrupa’daki etkisine karşı AB’nin politika tepkileri üzerine odaklanmaktadır. Bu ilişkiler, Avrupa’nın dış politika önceliklerini ve güvenlik stratejilerini etkileyen önemli bir boyuta sahiptir.
İran – İsrail – Suudi Arabistan Üçgeni: İran’ın bölgedeki etkisi, İsrail’in güvenlik endişeleri ve Suudi Arabistan’ın bölgesel liderlik iddiaları arasındaki gerilim, Orta Doğu’da önemli bir güvenlik ve siyasi mesele olarak öne çıkmaktadır. Bu üç ülke arasındaki ilişkiler, bölgesel istikrar üzerinde ciddi etkiler doğurabilmektedir.
İspanya – Katalonya: İspanya’nın iç siyasetinde önemli bir gerilim noktası olan Katalonya, bağımsızlık talepleri ve bölgesel özerklik konuları üzerine odaklanmaktadır. Madrid ile Barselona arasındaki siyasi çekişme, İspanya’nın birlik ve bütünlüğü konusunda önemli bir sorun oluşturmaktadır.
Çin – Avustralya: Çin ile Avustralya arasındaki gerilim, ticaret anlaşmazlıkları, insan hakları ihlalleri konusundaki eleştiriler, Hong Kong ve Tayvan politikaları üzerine odaklanmaktadır. İki ülke arasındaki ilişkiler, bölgesel güvenlik ve ekonomik rekabet açısından önem taşımaktadır.
Hindistan – Nepal: Hindistan ile Nepal arasındaki gerilim, sınır anlaşmazlıkları, ticaret engelleri, kültürel etkileşimler ve stratejik çıkarlar üzerine şekillenmektedir. İki ülke arasındaki ilişkiler zaman zaman gerilimli olabilmekte ve bölgesel dinamikleri etkileyebilmektedir.
Pakistan – Afganistan: Pakistan ile Afganistan arasındaki gerilim, sınır güvenliği, Taliban’ın etkisi, mülteci akınları ve terörle mücadele politikaları üzerine odaklanmaktadır. İki komşu ülke arasındaki ilişkiler, bölgesel istikrarsızlık ve güvenlik endişeleri açısından önemlidir.
Avrupa Birliği – Birleşik Krallık: Brexit sonrası Avrupa Birliği ile Birleşik Krallık arasındaki ilişkiler, ticaret anlaşmaları, sınır güvenliği, İrlanda sorunu ve ekonomik ilişkiler üzerindeki belirsizlikler nedeniyle gerilimli olabilir. Bu süreç, Avrupa’daki siyasi ve ekonomik dengeleri etkilemektedir.
Bangladeş – Myanmar: Bangladeş ile Myanmar arasındaki gerilim, Rohingya Müslümanları krizi üzerine odaklanmaktadır. Myanmar’dan Bangladeş’e büyük bir mülteci akını yaşanması ve Myanmar’daki iç siyasi durum bu ilişkileri geren faktörler arasında yer almaktadır.
Avrupa Birliği – Türkiye: Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkiler, göç krizi, insan hakları ihlalleri, Kıbrıs sorunu, enerji politikaları ve siyasi reformlar üzerinde gerilim yaratan konuları içermektedir. Son yıllarda özellikle göçmenlerin Avrupa’ya geçişi konusunda yaşanan anlaşmazlıklar ilişkileri zorlamaktadır.
Kuzey Makedonya – Kosova: Kuzey Makedonya ile Kosova arasındaki gerilim, etnik kimlikler, sınır sorunları, siyasi istikrarsızlık ve bölgesel güç mücadeleleri üzerine odaklanmaktadır. İki ülke arasındaki ilişkiler, Balkanlar’daki istikrar açısından önemli bir parametre olarak değerlendirilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri – Küba: ABD ile Küba arasındaki gerilim, tarihi anlaşmazlıklar, ticaret ambargosu, insan hakları ihlalleri ve ABD’nin Küba’ya yönelik politikaları üzerine şekillenmektedir. İki ülke arasındaki ilişkiler, Latin Amerika’daki güvenlik ve siyasi denge üzerinde etkilidir.
Güney Afrika – Zimbabve: Güney Afrika ile Zimbabve arasındaki gerilim, ekonomik krizler, göçmen akışları, insan hakları ihlalleri ve bölgesel liderlik mücadeleleri gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Bu ilişkiler, Güney Afrika’nın bölgesel istikrar ve ekonomik güvenlik açısından rolünü etkilemektedir.
İran – Suudi Arabistan – Yemen Üçgeni: İran ile Suudi Arabistan arasındaki bölgesel rekabet, Yemen iç savaşı üzerinden gerilime neden olmaktadır. Suudi Arabistan’ın Yemen’e müdahalesi ve İran’ın Husi isyancıları desteklemesi, bölgedeki tansiyonu yükseltmektedir.
Çin – Hindistan – Bhutan Üçgeni: Çin, Hindistan ve Bhutan arasındaki gerilim, sınır anlaşmazlıkları, Çin’in askeri varlığı genişletme çabaları ve bölgesel güç dengeleri üzerine odaklanmaktadır. Bu üç ülke arasındaki ilişkiler, Himalaya Dağları’nda stratejik önem taşıyan bölgelerdeki kontrol mücadeleleriyle şekillenmektedir.
Japonya – Güney Kore: Japonya ile Güney Kore arasındaki gerilim, tarihî anlaşmazlıklar, savaş esirleri ve zorla çalıştırılanların tazminatı gibi konular üzerine odaklanmaktadır. İki ülke arasındaki diplomatik gerilim, bölgesel güvenlik işbirliğini ve ekonomik ilişkileri olumsuz etkilemektedir.
Ukrayna – Moldova – Transdinyester: Ukrayna, Moldova ve Transdinyester arasındaki gerilim, Moldova’nın bölgesel bütünlüğü, Transdinyester’in ayrılıkçı eğilimleri ve Rusya’nın etkisiyle ilişkilidir. Bu bölgede çözülmemiş siyasi ve etnik sorunlar, bölgesel istikrarı tehdit etmektedir.
İsrail – Suriye – Lübnan: İsrail ile Suriye ve Lübnan arasındaki gerilim, Golan Tepeleri’nde egemenlik iddiaları, Hizbullah’ın varlığı ve Suriye İç Savaşı’nın bölgesel etkileri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu ülkeler arasındaki çatışmalar, Orta Doğu’da geniş bir güvenlik tehdidi oluşturmaktadır.

Savaş Riski Yüksek Dünyadaki Gerilim Noktaları

Dünya siyasetindeki gerilim noktalarından hangilerinin bir savaş üretme olasılığı yüksek olduğunu belirlemek karmaşık ve çok faktörlü bir değerlendirme gerektirir. Ancak bazı gerilim noktaları, potansiyel olarak daha yüksek risk taşıyabilir:

Rusya – Ukrayna: Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçıları desteklemesi nedeniyle, bu bölgedeki gerilim savaş riskini artırabilir. 2014 yılından bu yana çatışmalar devam etmekte ve Ukrayna-Rusya ilişkileri hassas bir noktada bulunmaktadır.
Hindistan – Pakistan: İki ülke arasındaki tarihî anlaşmazlıklar, Keşmir bölgesindeki çatışmalar ve nükleer silah sahibi olmaları, Hindistan ve Pakistan arasında ciddi bir savaş riski oluşturabilir. İki ülke arasında sık sık askeri çatışmalar yaşanmaktadır.
İsrail – Lübnan / Hizbullah: İsrail ile Hizbullah arasındaki gerilim, Lübnan sınırında ve bazen Suriye’de çatışmalara yol açabilir. Hizbullah’ın İsrail’e karşı silahlı saldırıları ve İsrail’in karşılık vermesi durumunda bölgede geniş çaplı bir çatışma başlama riski bulunmaktadır.
Kuzey Kore – Güney Kore / ABD: Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirme çabaları ve balistik füze denemeleri, Güney Kore ve ABD ile gerilimi artırmakta ve bölgede askeri çatışma riskini taşımaktadır. Bu durum, bölgesel istikrarı ciddi şekilde tehdit etmektedir.
Çin – Tayvan: Çin’in Tayvan’a karşı askeri tehditler savurması ve Tayvan’ın bağımsızlık talepleri, bölgesel güvenliği tehdit eden bir potansiyel oluşturabilir. Çin’in Tayvan’ı “tek Çin” politikası çerçevesinde yeniden birleştirme çabaları, ABD’nin ve diğer Asya-Pasifik ülkelerinin de dahil olduğu bir çatışma riski yaratabilir.