Tanrı kompleksi, bir bireyin kendi yeteneklerini ve önemini abartarak, yanılmazlık ve üstünlük duygusuyla hareket etmesi olarak tanımlanır. Bu kişiler, görüşlerini mutlak doğru kabul eder ve başkalarının düşüncelerine değer vermezler. Toplumun norm ve beklentilerini göz ardı ederek, özel ilgi veya ayrıcalık talep edebilirler.
Bu terim, ilk kez psikanalist Ernest Jones tarafından 1913-1951 yılları arasında yayımlanan “Uygulamalı Psikanalizde Denemeler” adlı eserinde kullanılmıştır. Jones, tanrı kompleksini, bireyin kendini bir tanrı olarak görmesi şeklinde tanımlar.
Ernest Jones
Tanrı kompleksi, klinik bir tanı veya teşhis edilebilir bir bozukluk değildir ve Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda (DSM) yer almaz. Ancak, bu tür davranışlar genellikle narsistik kişilik bozukluğu ile ilişkilendirilir. Narsistik kişilik bozukluğu, bireyin kendini aşırı derecede önemli görmesi, sürekli hayranlık ve ilgi arayışı içinde olması ve empati eksikliği gibi belirtilerle karakterize edilir.
Tanrı kompleksine sahip bireyler, genellikle şu özellikleri sergiler:
- Yanılmazlık İnancı: Kendi görüş ve düşüncelerinin mutlak doğru olduğuna inanırlar ve hata yapabileceklerini kabul etmezler.
- Aşırı Özgüven: Kendi yetenek ve becerilerini abartır, başkalarından üstün olduklarını düşünürler.
- Empati Eksikliği: Başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını önemsemezler, sadece kendi istek ve beklentilerine odaklanırlar.
- Eleştiriye Kapalı Olma: Kendilerine yöneltilen eleştirileri kabul etmez, eleştirenleri küçümser veya değersizleştirirler.
- Kontrol İhtiyacı: Çevrelerindeki insanları ve olayları kontrol etme arzusu taşırlar ve bu kontrolü kaybettiklerinde huzursuz olurlar.
Bu özellikler, bireyin sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir ve çevresindekilerle çatışmalara yol açabilir. Tanrı kompleksi, özellikle liderlik pozisyonlarındaki kişilerde veya yüksek yetki ve sorumluluk sahibi bireylerde daha belirgin olabilir.
Sonuç olarak, tanrı kompleksi, bireyin kendini aşırı derecede önemli ve yanılmaz görmesiyle karakterize edilen bir davranış modelidir. Her ne kadar klinik bir tanı olmasa da, bu tür davranışlar narsistik kişilik bozukluğu ile örtüşebilir ve bireyin sosyal ilişkileri üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir.
© 2025, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
